Phát hiện các tiểu thiên hà tương tự dải Ngân hà thuở sơ khai

Những tiểu thiên hà trên có kích thước chỉ bằng 1/10 đến 1/20 dải Ngân hà và có số lượng sao ít hơn 40 lần. Ánh sáng phát ra khoảng 2 tỉ năm sau vụ nổ Big Bang, vụ nổ trong lý thuyết đã sản sinh ra vũ trụ cách đây 13.7 tỉ năm. Vì vậy, những tiểu thiên hà được xem như đang tồn tại trong một vũ trụ còn non trẻ.

Tiểu thiên hà không phải là những vật thể xa xôi nhất từng được khám phá thông qua Kính viễn vọng Hubble, nhưng các nhà thiên văn xem đây là chứng cứ về tiền thân của những cấu trúc xoắn ốc lớn hơn như dải Ngân hà.

Eric Gawiser, nhà thiên văn tại trường Nghệ thuật và Khoa học Rutgers, cho biết: “Tìm thấy và phát hiện chúng là một bước trong quá trình tiến hóa của dải ngân hà cũng tương tự như tìm ra một hóa thạch quan trọng của quá trình tiến hóa loài người.”

3 tiểu thiên hà cách khoảng 12 tỉ năm ánh sáng so với Trái đất, hình ảnh được kính thiên văn Hubble ghi lại. Các nhà thiên văn học cho rằng, các tiểu hành tinh này hình thành tương tự như dải ngân hà hình thành hàng tỉ năm trước. (Ảnh: NASA)

Gawiser và Caryl Gronwall - nhà vật lý thiên văn tại Đại học Pennsylvania, công bố những phát hiện của mình trong buổi họp thường niên của Cộng đồng thiên văn Mỹ (American Astronomical Society – AAS) tại Austin, Texas.

Gronwall nhận xét về các thiên hà xoắn ốc có cấu tạo phần lớn là những ngôi sao nóng, tỏa ra một loại tia cực tím đặc biệt có tên “Lyman alpha”. "Chúng có rất nhiều hình dạng khác nhau – tròn, thuôn dài hoặc hơi dẹt và chúng tôi đang tiến hành đo đạc thật chính xác kích thước của chúng.”

Các dữ liệu và mô phỏng bằng máy tính về cách thức các tiểu thiên hà va chạm vào nhau khiến Gronwal và Gawiser kết luận: các thiên hà có những tia Lyman alpha mạnh là tiền thân của những dải thiên hà xoắn ốc.

Kính viễn vọng Hubble chụp từ trái đất bằng tàu con thoi vũ trụ vào tháng 3 năm 2002.

Gawiser nói: “Lý thuyết vũ trụ học cho rằng các thiên hà xoắn ốc tiến hóa từ những thiên hà như thế này. Khó khăn ở đây là phát hiện được chúng. Chúng tôi đã quan sát được những thiên hà sơ khai khác nhưng chúng lớn hơn và phát triển thành những thiên hà hình ê-lip chứ không xoắn ốc.”

Nigel Sharp, chỉ huy dự án tại Quỹ Khoa học Quốc gia, ngành Khoa học Thiên văn, phát biểu Gronwal và Gawiser sử dụng kính Hubble và những đài thiên văn khác để rút ra được phát hiện quan trọng này. “Nhóm nghiên cứu đã đến rất gần với khả năng tìm được những thiên hà tương tự như dải Ngân hà của chúng ta khi mới chào đời.”

Theo Tuệ Minh / Khoahoc