Paul Wolfowitz - mất ghế vì tư tình
Ảnh: Reuters
Sau một thời gian cố thủ, cuối cùng ông Paul Wolfowitz đã tuyên bố rút lui khỏi ghế Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB).
Điều đáng nói là nhân vật nổi tiếng của nước Mỹ phải ra đi vì một sai lầm liên quan đến chuyện tình cảm.
Việc ông Wolfowitz trở thành Chủ tịch WB là một quá trình đầy sóng gió. Tháng 3.2005, khi Tổng thống Mỹ G.Bush đề cử ông cho chiếc ghế lãnh đạo WB, một làn sóng chỉ trích từ trong nước và quốc tế đã nổi lên. Trước thời điểm đó, Wolfowitz giữ chức Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ và là một trong những "kiến trúc sư" chủ chốt cho cuộc tấn công vào Iraq. Nhiều người lo ngại sự cứng rắn của Wolfowitz sẽ mang đến nhiều hệ lụy cho WB.
Có thể nói, việc Tổng thống Bush chọn ông Wolfowitz cũng gặp khó khăn tương tự như khi đề cử ông John Bolton vào vị trí Đại sứ Mỹ tại LHQ vào năm 2005. Cả hai ông Wolfowitz và Bolton đều là đồng minh thân cận của Tổng thống Bush và đều đại diện cho đường lối đối ngoại cứng rắn của Mỹ. Sau khi ông Bolton từ chức Đại sứ Mỹ tại LHQ, chiếc ghế của Wolfowitz tại WB vẫn chưa có dấu hiệu lung lay bởi con tàu WB dưới thời ông vận hành khá êm ái.
Tuy nhiên, trong khi không gặp vấn đề gì về điều hành WB thì ngài Wolfowitz nổi tiếng lại phạm một sai lầm nghiêm trọng mang tính riêng tư, khiến ông phải trả giá bằng chính chiếc ghế quyền lực của mình. Sai lầm này bắt nguồn từ mối quan hệ với một phụ nữ gốc Ả Rập có tên Shaha Riza.
Năm 2005, khi Wolfowitz được đề cử vào chức Chủ tịch WB thì hàng xóm của Riza bắt đầu kể với báo chí về quan hệ tình cảm giữa ông và người phụ nữ này. Hãng tin BBC cho biết vào thời đó, nhiều tờ báo tại Anh đã đề cập đến vấn đề "mâu thuẫn lợi ích" nếu như ngài Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ trở thành Chủ tịch WB bởi Riza đang là một quan chức truyền thông tại WB.
Ông P.Wolfowitz, sinh năm 1943, từng đảm đương các vị trí quan trọng tại Bộ Ngoại giao Mỹ trong những năm 80 của thế kỷ trước. Từ 1986 đến 1989, ông làm đại sứ tại Indonesia. Sau đó, Wolfowitz làm Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, phụ trách hoạch định chính sách. Từ 2001 đến 2005, ông là Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, là một trong những nhân vật chủ chốt của kế hoạch lật đổ Tổng thống Iraq Saddam Hussein. Ông trở thành Chủ tịch WB vào giữa năm 2005 và sẽ chính thức từ chức vào ngày 30.6.2007.
Theo nguyên tắc đạo đức của WB, không thể có chuyện lãnh đạo của tổ chức này có quan hệ tình cảm với một nhân viên do mình trực tiếp quản lý. Một nhân vật tầm cỡ tại WB thời đó đã lên tiếng: "Nếu Riza không nghỉ việc thì sẽ dẫn đến tình trạng mâu thuẫn lợi ích". Cùng lúc, báo chí vùng Ả Rập lại bình phẩm rằng thật khó hiểu khi ông Wolfowitz, một người có gốc gác Do Thái, lại phải lòng một phụ nữ Hồi giáo gốc Ả Rập (Riza có cha là người gốc Libya và mẹ là người Syria).
Tháng 5.2005, Wolfowitz thừa nhận mình có quan hệ tình cảm với Riza. Sau đó một tháng, ông chính thức trở thành Chủ tịch WB. Sự việc này khiến lời cảnh báo trước đây về "mâu thuẫn lợi ích" trở thành hiện thực. Sau một thời gian tranh cãi, Ủy ban Đạo đức của WB đã đi đến quyết định: Riza nên chuyển sang một vị trí mới nằm ngoài sự quản lý của Wolfowitz. Ủy ban này đã đưa ra nhiều phương án bồi thường thiệt hại cho Riza vì sự thay đổi trên.
Trước yêu cầu của Ủy ban Đạo đức, tân Chủ tịch Wolfowitz đã "chọn" một vị trí tại Bộ Ngoại giao Mỹ cho Riza. Tại nơi làm việc mới, Riza được hưởng lương cao hơn so với khi cô còn làm ở WB và được tăng lương 8% mỗi năm. Bài toán "mâu thuẫn lợi ích" thế là đã được giải xong. Trên cương vị Chủ tịch WB, Wolfowitz bắt đầu đẩy mạnh chiến dịch chống tham nhũng.
Trong khi con tàu WB dưới sự chỉ huy của vị thuyền trưởng mới đang chạy êm ái thì bão tố nổi lên. Tháng 2.2006, một lá thư nặc danh được gửi tới đường dây nóng chống tham nhũng của WB, tố cáo Wolfowitz vi phạm nguyên tắc đạo đức trong vụ thuyên chuyển Riza. Ủy ban Đạo đức đã loại lá thư này vì cho rằng nó không đáng tin cậy.
Tuy nhiên, vào đầu năm 2007, Báo Washington Post đưa tin lương của Riza tại Bộ Ngoại giao Mỹ đã tăng từ 132.660 USD lên 193.590 USD (miễn thuế) trong vòng một năm, số tiền này do WB trả. Đến đây, vụ bê bối được người ta tóm tắt lại như sau: cùng với việc thuyên chuyển Riza sang Bộ Ngoại giao để tránh "mâu thuẫn lợi ích", ông Wolfowitz đã tăng lương cho tình nhân một cách bất hợp lý.
Ban đầu, ngài Chủ tịch Wolfowitz nói rằng đây chỉ là sơ suất, nhưng trước áp lực khủng khiếp từ dư luận, từ nội bộ WB và phán quyết của Ủy ban Đạo đức, hôm 17.5, ông đã tuyên bố sẽ từ chức vào cuối tháng tới. Thế là Tổng thống G.Bush lại mất thêm một đồng minh thân cận, sau trường hợp của John Bolton.
Châu Minh Linh