Mô hình tòa án bốn cấp vẫn nằm trên giấy

Trưởng ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương - Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nhấn mạnh như trên tại buổi làm việc với các cơ quan chức năng về kết quả thực hiện NQ 49 ngày 31-7.

Tại TAND Tối cao, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã góp ý một số tồn tại sau hơn tám năm thực hiện NQ 49. Chẳng hạn như ngành tòa án vẫn chưa thực sự phát huy được vai trò trung tâm trong toàn bộ hoạt động tố tụng (trước - trong - sau xét xử), việc xây dựng mô hình “tòa án 4 cấp” (thành lập tòa án sơ thẩm khu vực, tòa án phúc thẩm, tòa án thượng thẩm và đổi mới tổ chức, hoạt động của TAND Tối cao) còn kéo dài…

Báo cáo của TAND Tối cao cũng nhìn nhận việc xây dựng mô hình “tòa án 4 cấp” theo NQ 49 đến giờ vẫn còn nằm trên đề án. Vướng mắc hiện nay chính là vấn đề tổ chức VKSND và cơ quan điều tra không đồng bộ. Đại diện VKSND Tối cao lý giải do chức năng, nhiệm vụ đặc thù của ngành kiểm sát gắn với hoạt động ngành công an (phải kiểm sát điều tra, khám nghiệm hiện trường, kiểm sát trại tạm giam, tạm giữ…), nếu hệ thống cơ quan điều tra giữ nguyên như cũ thì VKSND sẽ khó khăn nếu tổ chức theo mô hình “VKSND 4 cấp” tương ứng với “tòa án 4 cấp”. Do vậy, VKSND Tối cao đề xuất ngành tòa án cứ thực hiện trước mô hình “tòa án 4 cấp” còn mô hình “VKS 4 cấp” sẽ tiếp tục nghiên cứu thêm.

Không đồng tình với đề xuất này, Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình phân tích: “Mô hình của VKS phải gắn với tòa án. Không thể xây dựng “tòa án 4 cấp” còn VKS cứ giữ nguyên như hiện nay vì làm sao mà truy tố, kiểm sát hoạt động xét xử được. VKS cấp huyện thấp hơn tòa án sơ thẩm khu vực thì làm sao “nhảy lên” truy tố, thực hiện quyền công tố, kiểm sát xét xử. Nếu có khó khăn thì VKS huyện chuyển thành VKS khu vực, khi nào có điều kiện thì gom nhập các VKS khu vực nhỏ lại thành VKS khu vực đúng chuẩn mô hình. Còn các hoạt động kiểm sát giam giữ, khám nghiệm hiện trường thì vẫn thực hiện như cũ, không vì vướng thẩm quyền địa hạt hành chính trong vấn đề này mà không tổ chức VKS khu vực”.

Nhiều ý kiến cũng đề nghị xem xét lại tổ chức hoạt động thi hành án dân sự vì đây cũng là công đoạn cuối của quá trình tố tụng - thực thi phán quyết của tòa án. Đây là công đoạn rất quan trọng, tuyên án xong đâu phải “để đấy xem” mà phải được thi hành án - thực thi công lý. Nếu cần nên đưa cơ quan thi hành án dân sự quay lại đặt dưới quyền kiểm soát của tòa án.

BÌNH MINH/ PL.TPHCM