Phòng ngừa đái tháo đường

Bình thường chất đường từ thực phẩm khi ăn sẽ được hấp thu vào máu, sau đó được đưa vào trong tế bào của các cơ quan bộ phận trong cơ thể nhờ chất insulin - một nội tiết tố do tuyến tụy tiết ra. Ở người ĐTĐ, chất insulin này được tiết ra không đầy đủ hoặc không hoạt động tốt làm cho lượng đường trong máu tăng quá cao vượt khả năng giữ lại của thận, hậu quả là xuất hiện đường trong nước tiểu.

Nguyên nhân bệnh ĐTĐ liên quan đến nhiều yếu tố. Yếu tố di truyền được xem là khá phổ biến: người có anh chị em bị ĐTĐ thì tỷ lệ mắc lên đến 15% - 50%. Nếu cha hoặc mẹ bị ĐTĐ thì có 1% - 7% con bị mắc bệnh, nhưng nếu cả cha và mẹ đều mắc bệnh thì khả năng con mắc bệnh lên đến 35%.

Một số người có cơ địa đặc biệt, khi gặp phải các yếu tố thuận lợi sẽ dễ dàng phát bệnh ĐTĐ. Những căng thẳng về thể chất hay tinh thần sẽ làm tăng tiết các nội tiết tố gây stress và làm tăng đường huyết. Những nhiễm trùng siêu vi cúm, quai bị, Rubella, Coxsackie B… hoặc một số loại thuốc có thể làm tổn thương tuyến tụy gây giảm tiết insulin.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến sinh bệnh ĐTĐ loại II (thường gặp ở người 45 tuổi trở lên) là các rối loạn chuyển hóa của cơ thể như thừa cân, béo phì, ít vận động cơ thể, tăng mỡ trong máu, cao huyết áp, viêm tụy, rối loạn đường huyết lúc đói, rối loạn dung nạp đường, phụ nữ có tiền căn sinh con trên 4kg…

Mặc dù có sự ảnh hưởng của các yếu tố di truyền, cơ địa, nhưng việc phòng tránh bệnh vẫn có thể thực hiện được. Chế độ ăn uống điều độ và hợp lý, tập luyện thể dục thể thao hàng ngày. Một chế độ ăn nhiều rau (khuyến cáo 300g rau một ngày cho một người trưởng thành), khoai củ, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây ít ngọt, thay một phần thịt bằng cá và đậu hủ, hạn chế thức ăn chiên rán nhiều dầu mỡ và các thức ăn thức uống nhiều đường, kiểm soát lượng muối ăn… là rất cần thiết để phòng tránh ĐTĐ. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và thử đường huyết (sau nhịn đói tám giờ) mỗi năm… là những biện pháp cơ bản để tầm soát và phát hiện sớm bệnh lý, giúp ích cho việc điều trị và hạn chế các biến chứng nặng nề của bệnh ĐTĐ.

BS CK1 Đào Thị Yến Thủy
(Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM)