"Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai"

"Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai" được coi là hiện tượng văn học và trở thành cuốn sách bán chạy nhất năm 1999, được đề cử giải Orange 2000, được dựng thành bộ phim cùng tên đã được đề cử 3 giải Oscar năm 2004.

Nội dung cuốn sách được nén chặt bởi cảm xúc với những câu văn ngắn gọn, văn phong trong sáng giúp bạn đọc có thể cảm nhận rõ bầu không khí ở thành Delft với dòng chảy hội họa nổi tiếng khắp thế giới tới mãi sau này.

Một buổi sáng, nữ nhà văn Tracy Chevalier đang nằm trên giường và lo lắng về cuốn sách tiếp theo của mình, bà chợt thấy bức tranh "Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai" của danh hoạ Hà Lan thế kỷ 17 - Johannes Vermeer được treo trong phòng ngủ. Khuôn mặt của cô gái khiến Tracy đặc biệt ấn tượng và nảy sinh câu hỏi cô ấy là ai, chuyện gì đã xảy ra giữa Vermeer và cô gái khiến ông vẽ nên vẻ mặt cô như vậy. Và một trong những cuốn tiểu thuyết xuất sắc nhất của bà đã được khơi nguồn từ câu hỏi ấy.

Hà Lan, thế kỷ 17, sau tai nạn của người cha, Griet buộc phải xa nhà để trở thành hầu gái trong gia đình họa sĩ Johannes Vermmer. Cô phải đảm nhận việc nhà, giặt giũ, trông nom sáu đứa trẻ và dọn dẹp xưởng vẽ cho ông chủ. Ngày ngày, bên cạnh tiếng la ó của lũ trẻ, những trò hiềm tị của chị hầu gái, vẻ nhăn nhó của bà chủ, Griet tìm được góc yên tĩnh cho riêng mình, giữa những bức tranh dang dở. Cảm nhận tinh tế của cô hầu gái về màu sắc, ánh sáng, độ chính xác của khoảng cách, vị trí cũng như cách bài trí đồ vật đã khiến nhà danh hoạ vốn đơn độc trong thế giới của riêng mình rung động. Một tình cảm đặc biệt nảy sinh giữa họ, một tình cảm chưa bao giờ được nói thành lời nhưng dữ dội và đầy đam mê. Mặc dù nhà đông người, mặc dù mọi cử chỉ đều bị soi mói, mặc dù nơi Griet ngủ được chính tay bà chủ khóa trái và mở ra vào buổi sáng - thì cảm xúc vẫn có không gian riêng của nó, qua những ánh nhìn, qua những cái chạm tay khe khẽ. Tình cảm đặc biệt đó được kết tính cao nhất trong kiệt tác của Vermeer: "Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai".

"Bức tranh không hề giống một bức tranh nào khác của ông. Ông vẽ tôi với đôi mắt mở to, ánh sáng chiếu qua khuôn mặt tôi nhưng phía bên trái tôi lại ở trong bóng tối. Tôi mặc bộ đồ màu xanh, vàng và nâu. Tấm vải quấn quanh đầu khiến tôi không giống mình mà giống một Griet từ một thành phố khác, thậm chí từ một nước khác. Nền bức tranh là màu đen khiến tôi có vẻ cô đơn hơn nhiều, mặc dầu rõ ràng là tôi đang nhìn một ai đó. Tôi có vẻ như đang chờ đợi một điều gì đó mà tôi không nghĩ là đến một lúc nào đó sẽ xảy ra".

Tác giả Tracy Chevalier, giản dị, tiết độ trong văn phong, và có biệt tài xây dựng những chi tiết tạo nên bước chuyển cho mạch truyện và điểm nhấn cho tác phẩm. Bí ẩn của mái tóc bị khám phá hay sự mất đi của thời trong trắng? Khuôn miệng hé mở hay những xúc cảm dữ dội không lời? Những động chạm thoảng qua và sự cháy bỏng được nén lại trong một hơi thở khẽ... "Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai" đem lại cho người đọc ấn tượng về sự quyện hoà giữa những "đam mê, phẫn nộ và thấu suốt trong một cuốn sách đẹp đẽ và man dại".

"Ông đứng lên hai lần thay đổi vị trí tấm mành. Nhiều lần tới tủ chọn cọ và màu khác. Tôi quan sát mọi cử động của ông như thể từ dưới đường nhìn xuyên qua cửa sổ. Chuông nhà thờ điểm ba tiếng. Tôi chớp mắt, không cảm thấy từng ấy thời gian đã trôi qua. Có cảm giác mình vừa bị bùa mê. Tôi nhìn ông - bây giờ đôi mắt đã dành cho mình. Ông cũng nhìn, trong khi dán mắt vào nhau, một luồng sóng nóng xuyên suốt người tôi. Tôi vẫn giữ mắt mình trong mắt ông, mãi khi cuối cùng ông nhìn chỗ khác".

Thanh Hoa / VTV