Tại sao Trung Quốc muốn vung tiền ồ ạt vào châu Âu?

Sau những năm phát triển mạn mẽ nhờ thu lợi từ đầu tư như vũ bão vào Mỹ từ thượng vàng hạ cám, khiến cho nền kinh tế Trung quốc từ một nước nông nghiệp lạc hậu nay đã trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới. Hiện nay đứng trước nền kinh tế Hoa Kỳ đang trên đà suy sụp, Trung Quốc dường như muốn dứt áo ngoảnh mặt quay đi nhất là cuộc chiến mất thăng bằng buôn bán giữa hai cường quốc này và sức ép buộc Trung quốc phải nâng giá đồng nhân dân tệ của mình mà Hoa kỳ đang dồn đến mức cùng cực phải làm mà họ không muốn làm. Nay xem ra lối giải đáp cho câu hỏi lớn đó của Trung quốc đã tìm thấy đáp số đó là họ sẵn sàng. Ngày 23/12/2010 vừa qua, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Khương Du tuyên bố Bắc Kinh “sẵn sàng giúp đỡ các nước trong khu vực đồng Euro vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính, thành công trong việc phục hồi kinh tế” và trong tương lai, châu Âu sẽ là một trong những thị trường chính mà Trung Quốc sẽ đầu tư các dự trữ ngoại tệ của mình. Tại sao Trung quốc lại đi đến quyết tâm chiến lược này ở châu Âu? Có thể kể ra một số nguyên nhân sau đây:
Thứ nhất, số tiền dự trữ tài chính khổng lồ của Trung quốc bằng đồng USD đang hàng ngày hàng giờ phải chịu thiệt hại lớn khi giá trị của nó không những chẳng sinh lợi mà bị mất đi khiến Trung quốc muốn thay thế bằng đồng tiền hay công trái hoặc các ngân hàng tài chính, công ty châu Âu đang trên đà bị nợ lớn khó có khả năng trả được khác. Theo giới phân tích, trong cuộc khủng hoảng nợ của châu Âu, Trung Quốc đã nổi lên như một đối tác chủ chốt nhờ có khoản dự trữ ngoại tệ khổng lồ lên tới 2.640 tỷ USD, và Bắc Kinh đang dùng một phần dự trữ này đểđầu tư vào châu Âu. Ước tính ít nhất khoản 250 triệu đến 300 triệu USD đã bị mất đi khi nếu giá USD chỉ cần sụt so với đồng Euro hay đồng Yên của Nhật. Thời gian vừa qua khi đồng Euro và vàng tăng giá trên thị trường thế giới thì ước tính Trung quốc thiệt hại khoảng 560 tỷ USD nếu số vốn tiền dự trữ khổng lồ ấy được mua vàng hay Euro để đảm bảo cho mình. Nay trước tính hình Mỹ in thêm tiền thì Trung quốc như ngồi trên lửa nên còn cách nào tốt hơn nhân lúc châu Âu một loạt nước đang khó khăn tài chính, nhiều ngân hàng không có khả năng trả nợ thì tại sao Trung quốc lại không tung khoản dự trữ để mua vào?
Thứ hai, thị trường châu Âu đang là mảnh đất mầu mỡ nhất đối để cứu vãn nền kinh tế Trung quốc khi mà nhiều nhà máy, công ty sản xuất lớn của Trung quốc đang trên đà bị phá sản vì không bán được hàng, công nhân bỏ về thôn quê hay làm nghề khác thì còn gì bằng là đầu tư trực tiếp vào châu Âu như vậy là mua tận gốc bán tận ngọn. Người ta ai cũng biết trước đây Trung quốc muốn bước chân đặt cơ sở làm ăn ở châu Âu rất khó bởi các hàng rào cản và thuế quan cùng các thủ tục mang tính bảo vệ mậu dịch rất ngặt nghèo nhưng nay trước tình trạng của nhiều thành viên châu Âu đang nguy cơ trên bờ phá sản thì tự nhiên, các sợi dây trói buộc này tuy chưa có lệnh bỏ mà đã bị vô hiệu hoá là thời kỳ thuận lợi để các công ty, các nhà kinh doanh đầu tư Trung quốc bước vào dễ dàng và được chấp nhận ngay dù một số nước lớn như Đức, Pháp, Anh dù không mong muốn nhưng vẫn đành phải cam chịu.
Người ta nhắc đến trong cuộc đối thoại kinh tế song phương hàng năm, được tổ chức ngày 21/12 tại Bắc Kinh, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Trần Đức Minh đã bày tỏ lo ngại về cuộc khủng hoảng nợ tại châu Âu và thúc giục các nhà hoạch định chính sách châu Âu có những hành động cụ thể. “Chúng tôi muốn biết liệu châu Âu có thể khống chế được các rủi ro nợ, và liệu có đạt được đồng thuận để có thể chuyển hóa thành hành động cụ thể, cho phép châu Âu sớm vượt qua được cuộc khủng hoảng tài chính hay không“. Hồi tháng 10/2010, Trung Quốc đã hứa giúp đỡ Hy Lạp qua việc mua công trái, bởi vì chính phủ Hy Lạp ở trong tình trạng gần như mất khả năng trả nợ. Tháng trước, trong chuyến công du tới Bồ Đào Nha, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào cũng nói đến việc giúp Bồ Đào Nha đối phó với khủng hoảng. Báo chí Bồ Đào Nha đưa tin nhưng không dẫn nguồn rằng Trung Quốc sẵn sàng mua tới 6,5 tỷ USD công trái của nước này. Mới đây, Bộ trưởng Tài chính Bồ Đào Nha đã công du Bắc Kinh để thảo luận về những cam kết giúp đỡ của Trung Quốc. Theo giới phân tích, Trung Quốc đã tính toán rất kỹ những mối lợi về kinh tế, chính trị, uy tín, khi đầu tư mua công trái của châu Âu.
Thứ ba, Trung Quốc đang có nhu cầu đa dạng hóa đầu tư tài chính, giảm bớt sự phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ. Hiện nay, Bắc Kinh đang nắm giữ 907 tỷ USD công trái do Ngân khố Hoa Kỳ phát hành với lãi suất rất thấp. Kinh tế gia Ken Peng, hiện đang làm việc cho tập đoàn Citigroup ở Bắc Kinh, được AFP trích dẫn, cho rằng rủi ro trong việc mua công trái của một số nước châu Âu có khó khăn tài chính cũng giống như những rủi ro khi đầu tư. Nếu mức độ rủi ro cao thì lãi suất cũng sẽ cao hơn. Yếu tố thứ hai là Bắc Kinh cần một khu vực đồng Euro vững mạnh về kinh tế. Châu Âu là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, trước cả Hoa Kỳ. Giúp đỡ về tài chính để người tiêu dùng châu Âu có thể tiếp tục mua sản phẩm của Trung Quốc, đây chính là mô hình quan hệ kinh tế thương mại Mỹ-Trung trong nhiều năm qua.
Thứ tư, một vấn đề chiến lược khác về cả chính trị và kinh tế đó là Trung quốc càng có khả năng để gây sức ép với Mỹ khi mà nguốn dự trữ tài chính khổng lồ này đã được tháo gỡ và sinh lợi lớn đem về cho mình thì có nghĩa là uy tín và ảnh hưởng của Trung quốc càng được nâng cao hơn ở châu Âu càng có vị thế để nói chuyện với Mỹ hơn. Mặt khác, đây là thời cơ để Trung quốc tự có vị thế lớn với các quốc gia thành viên ở châu Âu gây sức ép với mọi quyết định của lục địa này bằng cách giật dây các thành viên của liên hiệp châu Âu mỗi khi quyết định về các chính sách có liên quan đến quyền lợi của Trung quốc. Nhiều lãnh đạo của Châu Âu cũng đang rất lo lắng về điều này như phân tích của ông Patrick Chovanec, giáo sư kinh tế ở đại học Thanh Hoa, Bắc Kinh, thì trong vai trò nước hỗ trợ tài chính cho châu Âu, Trung Quốc sẽ có lợi về mặt chính trị và ngoại giao, mặc dù các quan chức châu Âu tuyên bố là họ không có hứa hẹn gì với Trung Quốc. Ví dụ thừa nhận nền kinh tế thị trường của Trung Quốc hay bãi bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí cho Bắc Kinh. Bên cạnh đó, các nước châu Âu cũng không thể tiếp tục gây sức ép, ít nhất là không ở mức độ mạnh mẽ như trước, đối với Trung Quốc trong vấn đề tỷ giá đồng nhân dân tệ. Nhưng những lời tuyên bố đó chỉ là tiếng sấm vọng từ xa không có ảnh hưởng bao nhiêu với những gì Trung quốc đang thu được từ chiến lược đầy tham vọng đầu tư vào châu Âu này. Ông Alistair Thornton, chuyên gia về Trung Quốc tại cơ quan phân tích, dự báo kinh tế IHS Global Insight nhận định đó là hình ảnh một nước đang phát triển Trung Quốc cứu vớt một nước phát triển khỏi bị phá sản dường như cũng đủ để đề xuất sẵn sàng trợ giúp là chuyện lạ xưa nay.
Những tranh chấp về kinh tế thương mại giữa Mỹ và Trung quốc sẽ còn gay cấn và nếu khi Trung quốc hoàn thành xong chiến lược ồ ạt đầu tư bề sâu vào châu Âu thì lợi thế sẽ còn nghiêng về Trung quốc nhiều hơn và lẽ dĩ nhiên Hoa kỳ không chịu để bị qua mặt và thất bại trong chiến dịch này. Tranh chấp thương mại mới nhất giữa 2 nước xảy ra chỉ vài tuần trước khi Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào chính thức thăm Washington vào ngày 19/1/2011 theo lời mời của Tổng thống Barack Obama và chắc chắn vấn đề này sẽ được đề cập đến trong cuộc gặp giữa lãnh đạo của hai quốc gia .

Người ta đang chờ xem Mỹ và các nước lớn trong Liên hiệp châu Âu sẽ phải làm gì để hoá giải vấn đề này?

Theo Diễn đàn doanh nghiệp